Kostnaður listarinnar

Það dró til tíðinda í íslensku bókmenntalífi í haust þegar ljóst var að Sif Sigmarsdóttir ætlaði að taka þátt í jólabókaflóðinu með skáldsögu fyrir fullorðna. Titillinn vakti strax athygli og kveikti forvitni mína, um hvað snerist eiginlega bókin Allt sem við hefðum getað orðið?

Sif er flestum landsmönnum kunn fyrir beitta pistla sem birst hafa í Fréttablaðinu, Heimildinni og á Vísi. Hún hefur einnig hlotið lof sem unglingabókahöfundur og gefið út við góðan orðstír á bæði íslensku og ensku. Lestrarklefinn hefur fjallað um unglingabækur hennar, meðal annars Sharp Edge of the Snowflakeog Ég er svikari.

Þegar styttist í útgáfu frumraunar Sifjar fyrir fullorðna frumsýndi hún kápu með alveg svakalegri tilvitnun í ríkjandi kóng íslenskra bókmennta Hallgrím Helgason um að þessi bók heimti daginn. Þessi langi inngangur er til að undirstrika að væntingar mínar til þessarar bókar voru afar háar, og kæri lesandi, það gleður mig að staðfesta að þær stóðust!

Saga þriggja kvenna

Allt sem við hefðum getað orðið er saga þriggja kvenna. Lilja Kristjánsdóttir er blaðamaður á Dagblaðinu sem er að nálgast fimmtugt. Titill sögunnar gæti auðveldlega vísað til hennar lífs, hún er föst í ástandi sem átti að vera tímabundið. Lilja og Gunnar eiginmaður hennar búa ennþá í fyrstu íbúðinni sinni, en þau ætluðu alltaf að stækka við sig. Hún er ennþá „bara blaðamaður,“ ekki orðinn ritstjóri, og þrátt fyrir ágætis árangur í blaðamennsku er ljóst að hún hafði alltaf ætlað sér eitthvað meira. Það hjálpar ekki stöðunni að niðurskurður er framundan og mögulega verður hún fljótt atvinnulaus. Hjónaband þeirra Gunnars einkennist af samræðum um skutl Elsu dóttur þeirra til og frá skóla og fimleika og þau eru órafjarri frá tvítugu útgáfunum af þeim sjálfu sem ferðuðust um Evrópu og ræddu heimspeki.

Einn hefðbundinn vinnudag er Lilju falið að fjalla um nýútkomna bók, dagbók Anniear Leifs sem var þýsk gyðingakona og fyrsta eiginkona tónskáldsins Jóns Leifs. Annie fluttist til Íslands eftir heimsstyrjöldina síðari og lítið var vitað um líf hennar áður en dagbókin laut dagsins ljós.

Hildur Ásmundsdóttir, skjalavörður á Landsbókasafninu, á heiðurinn af því að bók Anniear var gefin út, hún segist hafa fundið þessa fimmtíu ára gömlu dagbók í skjölum safnsins. En þegar Lilja byrjar að skoða málið vakna hjá henni grunsemdir um að ekki sé allt með felldu og ætlar hún sér að varpa ljósi á bókmenntahneyksli.

Í bókinni skiptast kaflarnir milli sjónarhorns Lilju, Hildar auk þess sem litið er í ýmsa kafla úr dagbók Anniear. Þessi skipting er gerð á áreynslulausan hátt og spenna byggist upp um hvað nákvæmlega hafi gengið á í lífi Hildar og móður hennar, skáldsins fræga Sigríðar Uglu, og Lilja leysir ráðgátuna um dagbókina og reynir að finna út úr því í leiðinni hvaða stefnu hún vilji taka í lífinu.

Kostnaður listarinnar

Bókin byggir að hluta á lífshlaupi Anniear Leifs en hún er margslungin og tvinnar Sif saman margt annað sem tengist óuppfylltum draumum og þessum hliðarveruleika sem við mannfólkið hugsum svo oft um í okkar eigin lífi. Þetta, hvað ef?

Persónusköpunin er ljómandi. Saga Lilju er mjög raunsæ saga konu sem stendur á miðri ævi og veltir fyrir sér hvað hafi orðið af draumum hennar. Öll þyrstir okkur í ævintýri og ferðalög en eins og ABBA söng eftirminnilega um í lagi sínu Slipping Through My Fingers verður lítið um flestar þessar hugmyndir sem renna þess í stað úr greipum okkar.

Sögur Anniear og Hildar varpar svo ljósi á skuggahlið frægðar og kostnað listarinnar. Að þeir sem styðja þekkta listamenn í fjölskyldu sinni geti endað með lítið fyrir sinn snúð og jafnvel hlotið skaða af þessum snillingum sem þjóðin hættir ekki að dásama. Annie veltir oft fyrir sér hvort örlög hennar og dætranna hefðu orðið öðruvísi ef ekki hefði verið fyrir fræga eiginmanninn. Hildur er skuggi af manneskju eftir að hafa alist upp hjá einum frægasta rithhöfundi landsins, hefði allt getað farið á annan veg í hennar lífi?