Höfðu varað við því að heilsugæslan væri ekki tilbúin

Líkt og greint hefur verið frá færðust skimanir fyrir legháls- og brjóstakrabbameini frá Krabbameinsfélagi Íslands til heilsugæslu nú um áramótin. Áform um að færa skimanirnar voru ákveðin fyrir tæpum tveimur árum. 

Krabbameinsfélagið tók leghálssýni þar til í byrjun janúar en hætti að greina sýnin í nóvember, og sendi þau í pappakössum til heilsugæslunnar þegar yfirfærslan varð. Um er að ræða 2000 sýni. Heilsugæslan hefur hins vegar ekki getað sent sýnin í greiningu því samningar hafa ekki verið undirritaðir við rannsóknarstofu í Danmörku sem mun halda utan um allar greiningar frá Íslandi.

Aðalbjörg Björgvinsdóttir, formaður Félags íslenskra fæðinga- og kvensjúkdómalækna, segist finna fyrir áhyggjum meðal kvenna. „Það er fyrst og fremst þessi óvissa fyrir allar þessar konur sem eru að bíða. Óvissa um hvort sýnin séu eðlileg eða ekki og fyrir þær konur sem sýnið er ekki eðlilegt þá lengir þetta tímann þar til rétt meðferð er hafin,” segir hún.

Maður veit aldrei

Brynja Dögg Sigurpálsdóttir greindist með alvarlegar frumubreytingar í október. Krabbameinsfélagið upplýsti hana um niðurstöðurnar í bréfpósti, og var á sama tíma tilkynnt að heilsugæslan myndi framvegis svara fyrirspurnum um niðurstöðurnar. Það varð þó ekki raunin.

„Heilsugæslan benti mér á að tala við Landspítalann, og Landspítalinn benti mér á að tala við heilsugæsluna,” segir Brynja.

Í desember fékk hún síðan þau svör að hún fengi símtal, sem enn hefur ekki borist. Hún segir biðina erfiða.

„Í haust var mikil umfjöllun um þetta, konur hvattar til að fara í þessar skimanir, því þetta geti leitt til alvarlegra sjúkdóma. Það er bara óþægilegt að vita ekki meira,” segir Brynja. „Og ég veit ekki nákvæmlega hvað þetta þýðir. Mér skilst að margir fái svona boðanir, en maður veit samt ekkert fyrr en maður skoðunina hvort þetta sé virkilega eitthvað alvarlegt.”

Benti á annmarkana 

Aðalbjörg segir ekki eðlilegt að láta konur bíða svona. „Það er ekki eðlilegt og ef það er kerfi sem er virkt, sem tekur við og greinir sýnin þá á ekki að vera svona löng bið,” segir hún.

Hún segir að félagið hafi bent á hvernig í pottinn væri búið í desember en á það hafi ekki verið hlustað.

„Okkar félag benti heilbrigðisráðuneytinu, landlækni og yfirmanni heilsugæslunnar á í desember að það væru ýmsir annmarkar á því hvernig staðið hafi verið að þessu.”

Vel hefði verið hægt að bregðast við.

„Það var alveg tími til að átta sig á því að það voru ýmsir þættir í þessu máli sem ekki voru tilbúnir. Og hefði verið hægt að láta fyrrverandi kerfi halda áfram og sinna konunum sem skyldi þar til öruggt væri að kerfið sem tæki við væri að virka.”

„Þetta er ekki að virka”

Líkur á mistökum geti aukist og því þurfi að grípa inn í.

„Það var tekin ákvörðun um breytingu. Og við erum komin inn í þá breytingu og hún er ekki til og hún er ekki að virka. Í stað þess að segja að þetta verði bara í lagi einhvern tímann, og þetta fer að lagast, að það komi bara upp á borðið að við stöndum hérna. Þetta er ekki að virka. Við þurfum að setja inn þætti sem brúa þetta bil. Þætti sem koma í veg fyrir að hlutir gerist,” segir Aðalbjörg sem vill að: 

„Tryggt verði að allir aðilar sem koma að þessum breytingum leggist á eitt við að brúa þetta bil, þetta millibils ástand þar sem við erum ekki með virkt kerfi. Að tappa í götin þannig að við getum tryggt öryggi þessara kvenna. Tryggt að við missum ekki af neinni konu og að skimunin veiti það öryggi sem hún á að gera.”