Svar við bréfi Helgu Kári Stefánsson skrifar 10. apríl 2021 19:53 Helga Vala Helgadóttir ég þakka þér fyrir hófstillt og fallegt bréf til mín. Ég vil hins vegar leggja á það áherslu að ég er að mestu ósammála efni bréfsins þótt ég nemi í því fegurð og velvilja í minn garð og þjóðarinnar allrar. Það var mál manna að það þyrfti að skerpa á lagaheimildum til þess að skerða frelsi í sóttvarnarskyni. Reynsla síðasta árs hefur meðal annars sýnt að það eru nokkur brögð að því að fólk virði ekki sóttkvíarskyldu og fari á flakk um samfélagið áður en tíminn er liðinn. Stóran hundraðshluta smita sem hafa fundist hér á landi á síðustu mánuðum má rekja til þess konar hegðunar af hálfu sumra sem komu frá hættusvæðum. Hugmyndin var meðal annars sú að breytt sóttvarnarlög veittu heimild til þess að skikka fólk í sóttkví samkvæmt alþjóðlegri skilgreiningu á henni. Þetta var gert í lögunum nýbreyttu. Sóttkví er skilgreind sem aðgerð til þess að vernda samfélagið gegn smithættu sem kann að stafa af þeim sem eru settir í hana. Hún byggir á því að halda einstaklingnum einangruðum frá öðrum í samfélaginu þannig að hann geti ekki smitað þá. Það er alveg ljóst að heimasóttkví fyrir þá sem koma frá löndum þar sem er mikið um smit hefur ekki uppfyllt þau skilyrði sem hin alþjóðlega skilgreining gerir ráð fyrir. Við erum með mikið af gögnum sem sýna þetta. Þar af leiðandi nægði ekki að hleypa fólki heim til sín og sóttvarnaryfirvöld urðu að grípa annarra ráða til þess að sóttkví sem fólk væri sent í væri í raun sóttkví en ekki eitthvað allt annað. Hin alþjóðlega skilgreining á sóttkví gerir ekki ráð fyrir því að hún sé í heimahúsi eða í sérstöku húsi né stangast heimahúsið eða sérsaka húsið á við skilgreininguna. Það er hins vegar grundvallaratriði að þær aðferðir sem er beitt komi í veg fyrir smit frá þeim sem í sóttkví dvelja berist út í samfélagið. Það var að mörgu leyti sjálfsagt að reyna að skikka fólk í sóttkví heima hjá sér í upphafi faraldurins en nú hefur komið í ljós að þegar um er að ræða fólk sem kemur til landsins frá svæðum þar sem mikið er um smit þá dugar það ekki til. Í þeim tilfellum er heimasóttkvíin ekki sóttkví heldur misheppnuð tilraun til hennar. Þess vegna gripu sóttvarnaryfirvöld til annarra ráðstafana og það er ekkert í endurbættum sóttvarnarlögunum sem bannar það. Þau skilgreina sóttkví í samræmi við alþjóðlegar skilgreiningar og veita engan afslátt af þeim. Það er ekki bara heimild í lögunum til þess að beita sóttkví heldur er gert ráð fyrir því. Víkur nú sögunni að þeim dómi í héraði að það hafi verið ólöglegt að skikka farþega frá hættusvæðum í sóttkví í herbergjum á Fosshóteli við Þórunnartún. Sá dómur byggði að mestu eða öllu á 13. málsgrein, 1.greinar, 1. kafla laganna sem er svona: 13. Sóttvarnahús: Staður þar sem einstaklingur, sem ekki á samastað á Íslandi eða getur af öðrum sökum ekki eða vill ekki einangra sig í húsnæði á eigin vegum, getur verið í sóttkví eða einangrun vegna gruns um að hann sé smitaður af farsótt eða ef staðfest er að svo sé. Í þessari málgrein er ekki kveðið svo á um að sóttvarnaryfirvöld hafi ekki heimild til þess að skikka fólk í sóttkví hvar svo sem þau telja nauðsynlegt heldur einungis gefið í skyn að ef sóttvarnaryfirvöld telji heimasóttkví uppfylla skilyrði sóttkvíar og einhver geti ekki eða vilji ekki fara í heimasóttkví þá sé fyrir hendi staður fyrir hann. Þessi málsgrein lýtur að skilgreiningu á einni af mörgum útfærslum á sóttkvíarhugmyndinni sem verða að vera til staðar þegar tekist er á við farsótt sem skiptir stöðugt um ham. 12. málsgreinin sem er lykill að málinu er svona: 12. Sóttkví: Takmörkun á athafnafrelsi og/eða aðskilnaður einstaklinga sem grunur leikur á að hafi verið útsettir fyrir smiti en eru ekki veikir eða grunsamlegs farangurs, gáma, farartækja eða vöru frá öðrum eða öðru á þann hátt sem kemur í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingar eða mengunar . Hér er hvergi minnst á að sóttkví eigi að vera eða verði að vera heima hjá einstaklingnum, enda væri það hvorki í samræmi við alþjóðalega skilgreiningu á sóttkví né hefð við framkvæmd. Það er einungis sagt að hún eigi að vera á þann hátt að hún komi í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingar. Sóttvarnaryfirvöld hafa á síðustu mánuðum aflað gagna sem sýna fram á, svo ekki verður um villst, að þegar um er að ræða fólk sem kemur frá löndum þar sem mikið er um smit þá kemur heimasóttkví ekki í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingarinnar. Eina leiðin fyrir héraðsdómara til þess að komast að sinni niðurstöðu er að í 13. málsgreininni felist takmarkanir á beitingu sóttkvíar sem ekki er minnst á einu einasta orði. Ef þær takmarkanir findust einhvers staðar í 13. málsgrein væru 12. og 13. málsgreinarnar ósamrýmanlegar og ég trúi því varla að Alþingi hafi viljandi sett inn í lögin tvær grundvallarskilgreiningar sem stangast á. Hinn möguleikinn er sá að Alþingi hafi fundist það í stakk búið til þess að breyta skilgreiningunni á sóttkví en þess sjást engin merki. Að þessu sögðu Helga Vala Helgadóttir ætti þér að vera ljóst að með orðum mínum var ég ekki að tala niður héraðsdóm heldur veita honum það aðhald sem eðlilegt er þegar sá möguleiki er fyrir hendi að honum hafi orðið á mistök sem gætu vegið að heilsu landsmanna. Ég held að mistökin hafi legið í því að héraðsdómari hafi ekki gert sér grein fyrir því að sóttkví er grundvallarhugtak Svo er það þáttur Landsréttar í málinu sem er ekki beinlínis upp-örvandi. Málið var kært til hans og hann vísaði því frá vegna þess að þeir sem kærðu voru lausir úr sóttkví og byggir það á hefð sem hefur myndast við afgreiðslu mála þegar menn kæra gæsluvarðhalds-dómum og losna úr varðhaldi áður en máli þeirra eru tekið fyrir. Ég held að það hafi verið klaufaskapur að bera fyrir sig þá hefð vegna þess að þegar einstaklingi er sleppt úr varðhaldi er gengið út frá því sem vísu að hann sé ekki hættulegur samfélagi sínu. Dómurinn í héraði hleypti úr sóttkví fjölda manns sem voru samkvæmt skilningi sóttvarnaryfirvalda ógnvekjandi utan hennar. Þarna glataði Landsréttur tækifæri til þess að kveða upp dóm í prinsippmáli sem varðar allt samfélagið. Það er ljóst að í þessu máli brást dómsvaldið okkur og að öllum líkindum löggjafavaldið líka vegna þess að það hefði mátt taka af allan vafa í lagatextanum. Þetta er hins vegar eitt af þeim málum þar sem framkvæmdavaldið vildi vel en mátti sín lítils. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Kári Stefánsson Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson skrifar Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson skrifar Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram skrifar Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Milljarðar evra streyma enn til Pútíns Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar Skoðun Að þétta byggð Halldór Eiríksson skrifar Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Slökkvum ekki Ljósið Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson skrifar Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Helga Vala Helgadóttir ég þakka þér fyrir hófstillt og fallegt bréf til mín. Ég vil hins vegar leggja á það áherslu að ég er að mestu ósammála efni bréfsins þótt ég nemi í því fegurð og velvilja í minn garð og þjóðarinnar allrar. Það var mál manna að það þyrfti að skerpa á lagaheimildum til þess að skerða frelsi í sóttvarnarskyni. Reynsla síðasta árs hefur meðal annars sýnt að það eru nokkur brögð að því að fólk virði ekki sóttkvíarskyldu og fari á flakk um samfélagið áður en tíminn er liðinn. Stóran hundraðshluta smita sem hafa fundist hér á landi á síðustu mánuðum má rekja til þess konar hegðunar af hálfu sumra sem komu frá hættusvæðum. Hugmyndin var meðal annars sú að breytt sóttvarnarlög veittu heimild til þess að skikka fólk í sóttkví samkvæmt alþjóðlegri skilgreiningu á henni. Þetta var gert í lögunum nýbreyttu. Sóttkví er skilgreind sem aðgerð til þess að vernda samfélagið gegn smithættu sem kann að stafa af þeim sem eru settir í hana. Hún byggir á því að halda einstaklingnum einangruðum frá öðrum í samfélaginu þannig að hann geti ekki smitað þá. Það er alveg ljóst að heimasóttkví fyrir þá sem koma frá löndum þar sem er mikið um smit hefur ekki uppfyllt þau skilyrði sem hin alþjóðlega skilgreining gerir ráð fyrir. Við erum með mikið af gögnum sem sýna þetta. Þar af leiðandi nægði ekki að hleypa fólki heim til sín og sóttvarnaryfirvöld urðu að grípa annarra ráða til þess að sóttkví sem fólk væri sent í væri í raun sóttkví en ekki eitthvað allt annað. Hin alþjóðlega skilgreining á sóttkví gerir ekki ráð fyrir því að hún sé í heimahúsi eða í sérstöku húsi né stangast heimahúsið eða sérsaka húsið á við skilgreininguna. Það er hins vegar grundvallaratriði að þær aðferðir sem er beitt komi í veg fyrir smit frá þeim sem í sóttkví dvelja berist út í samfélagið. Það var að mörgu leyti sjálfsagt að reyna að skikka fólk í sóttkví heima hjá sér í upphafi faraldurins en nú hefur komið í ljós að þegar um er að ræða fólk sem kemur til landsins frá svæðum þar sem mikið er um smit þá dugar það ekki til. Í þeim tilfellum er heimasóttkvíin ekki sóttkví heldur misheppnuð tilraun til hennar. Þess vegna gripu sóttvarnaryfirvöld til annarra ráðstafana og það er ekkert í endurbættum sóttvarnarlögunum sem bannar það. Þau skilgreina sóttkví í samræmi við alþjóðlegar skilgreiningar og veita engan afslátt af þeim. Það er ekki bara heimild í lögunum til þess að beita sóttkví heldur er gert ráð fyrir því. Víkur nú sögunni að þeim dómi í héraði að það hafi verið ólöglegt að skikka farþega frá hættusvæðum í sóttkví í herbergjum á Fosshóteli við Þórunnartún. Sá dómur byggði að mestu eða öllu á 13. málsgrein, 1.greinar, 1. kafla laganna sem er svona: 13. Sóttvarnahús: Staður þar sem einstaklingur, sem ekki á samastað á Íslandi eða getur af öðrum sökum ekki eða vill ekki einangra sig í húsnæði á eigin vegum, getur verið í sóttkví eða einangrun vegna gruns um að hann sé smitaður af farsótt eða ef staðfest er að svo sé. Í þessari málgrein er ekki kveðið svo á um að sóttvarnaryfirvöld hafi ekki heimild til þess að skikka fólk í sóttkví hvar svo sem þau telja nauðsynlegt heldur einungis gefið í skyn að ef sóttvarnaryfirvöld telji heimasóttkví uppfylla skilyrði sóttkvíar og einhver geti ekki eða vilji ekki fara í heimasóttkví þá sé fyrir hendi staður fyrir hann. Þessi málsgrein lýtur að skilgreiningu á einni af mörgum útfærslum á sóttkvíarhugmyndinni sem verða að vera til staðar þegar tekist er á við farsótt sem skiptir stöðugt um ham. 12. málsgreinin sem er lykill að málinu er svona: 12. Sóttkví: Takmörkun á athafnafrelsi og/eða aðskilnaður einstaklinga sem grunur leikur á að hafi verið útsettir fyrir smiti en eru ekki veikir eða grunsamlegs farangurs, gáma, farartækja eða vöru frá öðrum eða öðru á þann hátt sem kemur í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingar eða mengunar . Hér er hvergi minnst á að sóttkví eigi að vera eða verði að vera heima hjá einstaklingnum, enda væri það hvorki í samræmi við alþjóðalega skilgreiningu á sóttkví né hefð við framkvæmd. Það er einungis sagt að hún eigi að vera á þann hátt að hún komi í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingar. Sóttvarnaryfirvöld hafa á síðustu mánuðum aflað gagna sem sýna fram á, svo ekki verður um villst, að þegar um er að ræða fólk sem kemur frá löndum þar sem mikið er um smit þá kemur heimasóttkví ekki í veg fyrir hugsanlega útbreiðslu sýkingarinnar. Eina leiðin fyrir héraðsdómara til þess að komast að sinni niðurstöðu er að í 13. málsgreininni felist takmarkanir á beitingu sóttkvíar sem ekki er minnst á einu einasta orði. Ef þær takmarkanir findust einhvers staðar í 13. málsgrein væru 12. og 13. málsgreinarnar ósamrýmanlegar og ég trúi því varla að Alþingi hafi viljandi sett inn í lögin tvær grundvallarskilgreiningar sem stangast á. Hinn möguleikinn er sá að Alþingi hafi fundist það í stakk búið til þess að breyta skilgreiningunni á sóttkví en þess sjást engin merki. Að þessu sögðu Helga Vala Helgadóttir ætti þér að vera ljóst að með orðum mínum var ég ekki að tala niður héraðsdóm heldur veita honum það aðhald sem eðlilegt er þegar sá möguleiki er fyrir hendi að honum hafi orðið á mistök sem gætu vegið að heilsu landsmanna. Ég held að mistökin hafi legið í því að héraðsdómari hafi ekki gert sér grein fyrir því að sóttkví er grundvallarhugtak Svo er það þáttur Landsréttar í málinu sem er ekki beinlínis upp-örvandi. Málið var kært til hans og hann vísaði því frá vegna þess að þeir sem kærðu voru lausir úr sóttkví og byggir það á hefð sem hefur myndast við afgreiðslu mála þegar menn kæra gæsluvarðhalds-dómum og losna úr varðhaldi áður en máli þeirra eru tekið fyrir. Ég held að það hafi verið klaufaskapur að bera fyrir sig þá hefð vegna þess að þegar einstaklingi er sleppt úr varðhaldi er gengið út frá því sem vísu að hann sé ekki hættulegur samfélagi sínu. Dómurinn í héraði hleypti úr sóttkví fjölda manns sem voru samkvæmt skilningi sóttvarnaryfirvalda ógnvekjandi utan hennar. Þarna glataði Landsréttur tækifæri til þess að kveða upp dóm í prinsippmáli sem varðar allt samfélagið. Það er ljóst að í þessu máli brást dómsvaldið okkur og að öllum líkindum löggjafavaldið líka vegna þess að það hefði mátt taka af allan vafa í lagatextanum. Þetta er hins vegar eitt af þeim málum þar sem framkvæmdavaldið vildi vel en mátti sín lítils.
Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun
Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar
Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar
Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar
Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun