Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar 7. desember 2025 21:58 Járnið hefur séð fífil sinn fegurri en gullið skín enn skært eftir hreinsun. Minjasafn Vestur-Sjálands Fornleifafræðingar við Minjasafn Vestur-Sjálands fundu í sumar tvo spjótsodda úr járni alsettan gulli við uppgröft skammt sunnan Slagleysu á Sjálandi. Umsjónarmaður uppgraftarins segir þetta elsta járnmun Danmerkur. Fundurinn er aukalega eftirtektarverður fyrir þær sakir að verið var að grafa upp helgidóm frá bronsöldinni. Gröfturinn fór fram við uppsprettu þar sem einhvers slags helgiathafnir fóru fram fyrir hartnær þrjú þúsund árum síðan, mörghundruð árum áður en að Danir hófu að vinna járn. Gripirnir án hliðstæðu Í viðtali við danska ríkisútvarpið segir Lone Claudi-Hansen, einn fornleifafræðinganna, að hún hafi hreinlega farið í geðshræringu við fundinn. Svo mikla raunar að hún lagði gripinn strax aftur ofan í gröf sína. Hún áttaði sig um leið á því að hún hefði fundið nokkuð einstakt, stórt járnstykki með „klikkuðum gullskreytingum“ í gröf frá því löngu áður en járnvinnsla kom til Danmerkur. „Hvernig getur allt í einu verið járn hérna inn á milli bronsaldarmuna á bronsaldaruppgraftarsvæði?“ segir hún hafa spurt sig. Við efnagreiningu kom í ljós að gripirnir væru um 2800 ára gamlir. Lone segir þá ekki eiga sér neina hliðstæðu í Evrópu. „Við finnum hreinlega ekki neitt sem jafnast á við þá. Færum til alla leið til Grikklands eða landa í Mið-Evrópu fyndum við járnspjót af svipaðri stærð og frá sama tíma. En þau eru ekki alsett gulli, þannig er þessi fundur algjörlega sérstæður,“ segir Lone. Innsýn inn í samfélag bronsaldarmanna Á síðustu áratugum hafa fundist við Boeslunde hellingur af gullmunum, armbönd og eiðbaugar úr skíragulli, sem vakti undrun margra í ljósi þess að þeir fundust allir á sama stað úti í móa. Útskýringuna telja Lone og teymi hennar hafa fundið. „Fyrir mér er alveg jafnmikilvægt að við höfum fundið menjar Gvendarbrunns frá bronsöld. Það þýðir að við getum tengt gullfundina við trúarlegar athafnir og þannig útskýrt hvernig þeir stöfluðust hérna upp í þessu túni,“ segir Lone. Gvendarbrunnurinn gefur þeim einnig tækifæri til að velta því fyrir sér hvers lags samfélag það var sem lét eftir sig allt þetta ríkidæmi. „Okkar kenning er sú að hér hafi búið auðmannaætt sem hafi haft tengingar langt út í heim. Þau munu hafa átt mikið af dýrgripum sem þau hafa á einhverjum tímapunkti fært í fórn. Það segir okkur margt um trúarbrögð bronsaldarinnar og einnig um svæðið í kringum Boeslunde sem hefur greinilega mátt sín mikils,“ segir Lone. Danmörk Fornminjar Mest lesið Tólf látnir í hryðjuverkaárásinni í Ástralíu Erlent Tíu drepnir í skotárás á gyðingahátíð Erlent Tvinn-rafmagnsflugvél sem lækka á fargjöldin Erlent Skýrsla ráðherra svari ekki mikilvægum spurningum um brúun bilsins Innlent Skilur að starfsfólk hafi ekki viljað afgreiða manneskju með hakakross Innlent Segir Kristrúnu verja „lögbrot“ samráðherra síns Innlent Tveir látnir eftir skotárás í háskóla Erlent Tveir fluttir á spítala vegna umferðarslyss í Biskupstungum Innlent Mikið myrkur þegar ekið var á konu á rafhlaupahjóli Innlent Grunaðir um að skipuleggja hryðjuverk á jólamarkaði Erlent Fleiri fréttir Einn í haldi í tengslum við skotárás í Brown-háskóla Tólf látnir í hryðjuverkaárásinni í Ástralíu Grunaðir um að skipuleggja hryðjuverk á jólamarkaði Tíu drepnir í skotárás á gyðingahátíð Tveir látnir eftir skotárás í háskóla Tvinn-rafmagnsflugvél sem lækka á fargjöldin Rannsókn á meintri gagnaöflun um Giuffre felld niður Þingmenn bannaðir á krám vegna skattahækkana Föngum sleppt og viðskiptaþvingunum aflétt Vopnahlé Trumps hélt í nokkrar klukkustundir Witkoff fundar með Selenskí ESB frystir rússneskar eignir ótímabundið Trump, Clinton, Gates og fleiri á nýjum Epstein-myndum Selenskí í Kúpíansk, sem Pútín sagðist hafa hernumið Segir Trump að skipta sér ekki af evrópsku lýðræði Stefna á að taka fleiri skip frá Venesúela Evrópa þurfi að vera búin undir aðra stórstyrjöld Meintur morðingi Kirk mætti fyrir dómara í gær Takmarkar getu ríkjanna til að setja gervigreindinni skorður Bandaríkjamenn vilji koma á fríverslunarsvæði í Donbas Sagður tilbúinn að yfirgefa Venesúela með friðhelgi Hóta að koma fram við Belga eins og Ungverja „Arkitektar gervigreindar“ manneskja ársins hjá Time Fallhlífin flæktist í stélið 900 sviptir ökuleyfinu fyrir að hjóla undir áhrifum áfengis Geta fengið sex milljónir í bætur frá danska ríkinu Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Óvinafögnuður Trumps og Pútíns Missti af afhendingunni en er komin heil á húfi til Osló Þingið ítrekar stuðning Bandaríkjanna við Evrópu Bandaríkjamenn leggja hald á olíuflutningaskip undan ströndum Venesúela Sjá meira
Fundurinn er aukalega eftirtektarverður fyrir þær sakir að verið var að grafa upp helgidóm frá bronsöldinni. Gröfturinn fór fram við uppsprettu þar sem einhvers slags helgiathafnir fóru fram fyrir hartnær þrjú þúsund árum síðan, mörghundruð árum áður en að Danir hófu að vinna járn. Gripirnir án hliðstæðu Í viðtali við danska ríkisútvarpið segir Lone Claudi-Hansen, einn fornleifafræðinganna, að hún hafi hreinlega farið í geðshræringu við fundinn. Svo mikla raunar að hún lagði gripinn strax aftur ofan í gröf sína. Hún áttaði sig um leið á því að hún hefði fundið nokkuð einstakt, stórt járnstykki með „klikkuðum gullskreytingum“ í gröf frá því löngu áður en járnvinnsla kom til Danmerkur. „Hvernig getur allt í einu verið járn hérna inn á milli bronsaldarmuna á bronsaldaruppgraftarsvæði?“ segir hún hafa spurt sig. Við efnagreiningu kom í ljós að gripirnir væru um 2800 ára gamlir. Lone segir þá ekki eiga sér neina hliðstæðu í Evrópu. „Við finnum hreinlega ekki neitt sem jafnast á við þá. Færum til alla leið til Grikklands eða landa í Mið-Evrópu fyndum við járnspjót af svipaðri stærð og frá sama tíma. En þau eru ekki alsett gulli, þannig er þessi fundur algjörlega sérstæður,“ segir Lone. Innsýn inn í samfélag bronsaldarmanna Á síðustu áratugum hafa fundist við Boeslunde hellingur af gullmunum, armbönd og eiðbaugar úr skíragulli, sem vakti undrun margra í ljósi þess að þeir fundust allir á sama stað úti í móa. Útskýringuna telja Lone og teymi hennar hafa fundið. „Fyrir mér er alveg jafnmikilvægt að við höfum fundið menjar Gvendarbrunns frá bronsöld. Það þýðir að við getum tengt gullfundina við trúarlegar athafnir og þannig útskýrt hvernig þeir stöfluðust hérna upp í þessu túni,“ segir Lone. Gvendarbrunnurinn gefur þeim einnig tækifæri til að velta því fyrir sér hvers lags samfélag það var sem lét eftir sig allt þetta ríkidæmi. „Okkar kenning er sú að hér hafi búið auðmannaætt sem hafi haft tengingar langt út í heim. Þau munu hafa átt mikið af dýrgripum sem þau hafa á einhverjum tímapunkti fært í fórn. Það segir okkur margt um trúarbrögð bronsaldarinnar og einnig um svæðið í kringum Boeslunde sem hefur greinilega mátt sín mikils,“ segir Lone.
Danmörk Fornminjar Mest lesið Tólf látnir í hryðjuverkaárásinni í Ástralíu Erlent Tíu drepnir í skotárás á gyðingahátíð Erlent Tvinn-rafmagnsflugvél sem lækka á fargjöldin Erlent Skýrsla ráðherra svari ekki mikilvægum spurningum um brúun bilsins Innlent Skilur að starfsfólk hafi ekki viljað afgreiða manneskju með hakakross Innlent Segir Kristrúnu verja „lögbrot“ samráðherra síns Innlent Tveir látnir eftir skotárás í háskóla Erlent Tveir fluttir á spítala vegna umferðarslyss í Biskupstungum Innlent Mikið myrkur þegar ekið var á konu á rafhlaupahjóli Innlent Grunaðir um að skipuleggja hryðjuverk á jólamarkaði Erlent Fleiri fréttir Einn í haldi í tengslum við skotárás í Brown-háskóla Tólf látnir í hryðjuverkaárásinni í Ástralíu Grunaðir um að skipuleggja hryðjuverk á jólamarkaði Tíu drepnir í skotárás á gyðingahátíð Tveir látnir eftir skotárás í háskóla Tvinn-rafmagnsflugvél sem lækka á fargjöldin Rannsókn á meintri gagnaöflun um Giuffre felld niður Þingmenn bannaðir á krám vegna skattahækkana Föngum sleppt og viðskiptaþvingunum aflétt Vopnahlé Trumps hélt í nokkrar klukkustundir Witkoff fundar með Selenskí ESB frystir rússneskar eignir ótímabundið Trump, Clinton, Gates og fleiri á nýjum Epstein-myndum Selenskí í Kúpíansk, sem Pútín sagðist hafa hernumið Segir Trump að skipta sér ekki af evrópsku lýðræði Stefna á að taka fleiri skip frá Venesúela Evrópa þurfi að vera búin undir aðra stórstyrjöld Meintur morðingi Kirk mætti fyrir dómara í gær Takmarkar getu ríkjanna til að setja gervigreindinni skorður Bandaríkjamenn vilji koma á fríverslunarsvæði í Donbas Sagður tilbúinn að yfirgefa Venesúela með friðhelgi Hóta að koma fram við Belga eins og Ungverja „Arkitektar gervigreindar“ manneskja ársins hjá Time Fallhlífin flæktist í stélið 900 sviptir ökuleyfinu fyrir að hjóla undir áhrifum áfengis Geta fengið sex milljónir í bætur frá danska ríkinu Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Óvinafögnuður Trumps og Pútíns Missti af afhendingunni en er komin heil á húfi til Osló Þingið ítrekar stuðning Bandaríkjanna við Evrópu Bandaríkjamenn leggja hald á olíuflutningaskip undan ströndum Venesúela Sjá meira