Í­búar mót­mæla og vilja börn frekar en byggingu í Gunnars­brekku

Áætlað er að byggja á lóðinni tvíbýlishús sem verður að hámarki þrjár hæðir með jarðhæð, ásamt hæð og risi á lóð við Laugarásveg 59 í Reykjavík. Lóðin var áður hluti af eignarlóð við Dyngjuveg 8 þar sem svokallað Gunnarshús stendur og hefur ávallt staðið auð samkvæmt samkomulagi sem Gunnar gerði við borgina. Hafin er undirskriftasöfnun gegn framkvæmdunum af hálfu íbúa.

Skilgreint sem íbúðarbyggð

Í skipulagslýsingu fyrir Laugarásveg 59 kemur fram að lóðin sé í heild 1.392,0 m2 að stærð og að lóðin sé í grónu hverfi fyrir ofan Laugardalinn. Lóðin afmarkast af göngustíg til suðausturs sem tengir Dyngjuveg við Laugarásveg, Dyngjuvegs 8 (Gunnarshús) til norðausturs, Laugarássvegs 57 til norðvesturs, Laugarássvegs 55 til vesturs, og Laugarássvegs 61 og 63 og 65 til suðurs og suðvesturs. Þá kemur fram að byggðin umhverfis lóð einkennist af eins til þriggja hæða einbýlis- og tvíbýlishúsum og að samkvæmt aðalskipulagi sé lóðin skilgreind sem íbúðarbyggð og að ekkert deiliskipulag sé í gildi fyrir svæðið.

Hvað varðar aðkomu að lóðinni og bílastæði segir í skipulagslýsingunni að aðkoma frá Laugarásvegi liggi í gegnum lóðirnar á Laugarásvegi 55 og Laugarásvegi 61 og að í framkvæmdum við nýja byggingu verði að tryggja þurfi að aðkoma verði útfærð með sem bestu hætti þannig öryggi umferðar verði sem best. Mælst er til þess að yfirborð aðkomugötu verði hellulögð líkt og núverandi aðkomugata er öll. Það sendi þau skilaboð til ökumanna að um samrými sé að ræða og aka skuli með fullri gát. Þá segir að bílastæði skuli vera staðsett innan lóðar og útfærð í samræmi við Bíla- og hjólastæðareglur Reykjavíkurborgar.

Í skipulagslýsingunni er einnig fjallað um að gróður og garðsvæði skuli vera í samræmi við staðaranda hverfisins og að miða eigi við að afmarkað svæði á austurhluta lóðarinnar, sem liggur upp við göngustíginn, verði nýtt til garðs, leik eða samverusvæða fyrir almenning.

Saga hússins og lóðanna tveggja við Dyngjuveg og Laugarásveg er samofin. Húsið við Dyngjuveg og lóðin var áður í eigu Gunnars Gunnarsson skálds en með lóðarleigusamningi sem var gerður árið 1951 var honum veittur afnotaréttur yfir lóðinni á Laugarársvegi 59. Samningurinn var meðal annars bundinn þeirri kvöð að óheimilt væri að reisa byggingar á lóðinni nema með sérstöku leyfi bæjarstjórnar og að samningurinn væri í gildi á meðan að Gunnar, ekkja og börn hans byggju þar.

Árið 1992 afsalaði svo dóttir Gunnars, Franzisca Gunnarsdóttir, borgarsjóði Reykjavíkur alla fasteignina Dyngjuvegi 8 og öllu sem eigninni fylgdi þar með talið leigulóðarréttindum. Reykjavíkurborg gaf svo Rithöfundasambandi Íslands húsið að Dyngjuvegi 8 og afnot af lóðinni, en þó aðeins að Dyngjuvegi 8.

Heiðursmannasamkomulagið í raun enn í gildi

Ragnheiður Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri Rithöfundasambands Íslands, RSÍ, segir það skýrt í öllum samningum að RSÍ á enga aðkomu að framkvæmdum á lóðinni. Lóðin sé eign borgarinnar og þau geti ráðstafað henni að vild, en væri aðkoma þeirra einhver að framkvæmdum myndu þau mótmæla nýrri byggingu á lóðinni.

„Þetta er hús Gunnars Gunnarsson skálds og Franziscu konu hans. Við höfum verið hér frá 1997 þegar Reykjavíkurborg lánaði okkur húsið og gaf okkur það svo 2012,“ segir Ragnheiður.

Hún segir alveg skýrt að það hafi verið heiðursmannasamkomulag milli Gunnars og fjölskyldu við Reykjavíkurborg að meðan fjölskyldan byggi í húsinu yrði ekki byggt á lóðinni fyrir neðan húsið. Þegar RSÍ fékk húsið sé líka alveg skýrt að þau fengu ekki neðri lóðina með.

„Stjórnsýslulega séð höfum við ekkert með neðri lóðina að gera en hins vegar hefur þetta heiðursmannasamkomulag, sem við erum ekki partur af, gilt í þessi 30 ár sem við höfum verið hérna. Það hefur ekki verið hróflað við neðri lóðinni síðan.“

Hún segir brekkuna góða og örugga og það sé yfirleitt merki um að veturinn sé kominn þegar börnin koma með sleðana.

„Eins og þegar Vilborg Dagbjartsdóttir, rithöfundur og félagi okkar heitin, sagði að lítil börn með skólatöskur væru það sem væri einkennandi fyrir haustið þá er hér í Gunnarshúsi það skríkjandi börn á sleðum sem eru einkennandi fyrir veturinn. Okkur hefur fundist það óskaplega skemmtilegt.“

Ragnheiður segir Reykjavíkurborg auðvitað mega byggja á lóðinni en að þeirra mati snúist þetta frekar um söguna og mikilvægi þess að varðveita græn svæði í hverfinu.

„Við viljum börn frekar en byggingar, en við erum ekki íbúar. Við rekum starfsemi og erum eins og skrifstofa. En við kjósum frekar að þetta sé, í sögulegu samhengi, og með tilliti til mikillar notkunar, þá kjósum við frekar að brekkan standi auð.“

Ragnheiður hefur sjálf starfað í Gunnarshúsi í um þrjátíu ár og hefur þannig séð kynslóð eftir kynslóð renna sér í brekkunni og leika sér.

„Það fer aðeins um mann að vita að það eigi að gera þetta. Það sem skiptir máli í þessu er að þegar við komum hefði verið hægt að byggja strax en hún hefur verið látin standa óhreyfð í þrjátíu ár. Það er þannig eins og heiðursmannasamkomulagið hafi áfram verið virt.“

Leita umsagna til 25. september

Fjallað var um uppbyggingu á Laugarásvegi 59 á nýlegum fundi umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkur en í skipulagsgátt er einnig til meðferðar núna breyting á deiliskipulagi til að hægt sé að hefja uppbyggingu á reitnum. Þar kemur fram að til standi að byggja íbúðarhús á tveimur til þremur hæðum á núverandi lóð í formi tvíbýlishúss.

„Þar sem hvorri íbúð fyrir sig verði heimilt að koma fyrir aukaíbúð innan íbúðar til að koma til móts við mismunandi fjölskyldumynstur og stærðir fjölskyldna,“ segir á vef skipulagsgáttar en hægt er að skila athugasemdum um breytingarnar til 25. september.

Þegar fréttin er birt er aðeins ein athugasemd í gáttinni. Hún er frá Veitum. Þar kemur fram að Veitur hafi kynnt sér tillöguna og geri ekki athugasemdir við hana en benda þó á að þrjár heimlagnir fyrir aðliggjandi hús liggi í gegnum lóðina. Því sé nauðsynlegt að færslu lagnanna verði lokið áður en bygging nýbyggingar hefst á lóðinni.

Í minnisblaði með fundargerð umhverfis- og skipulagsráðs um framkvæmdirnar er ítarlega fjallað um þær og skipulagið á svæðinu. Minnisblaðið er tekið saman af lögfræðingi á skrifstofu stjórnsýslu og gæða hjá Reykjavíkurborg.

„Laugarásvegur er rótgróið og eftirsótt hverfi í Laugardalnum sem stór einbýlishús setja svip sinn á. Skv. byggðakönnun sem var unnin af Minjastofnun Íslands er bent á að ákveðin stefna hafi verið mörkuð í upphafi þegar hverfið var byggt og hefur henni verið haldið síðan,“ segir í minnisblaðinu.

Þar kemur einnig fram að árið 1998 hafi hjónin Halldóra Vífilsdóttir og Þór Sigfússon óskað eftir því að kaupa lóðina til að byggja á henni einbýlishús. Í bréfi Borgarráðs um kaupin kemur fram að hægt sé að ráðstafa henni en það verði þó ekki gert „að svo stöddu vegna sérstöðu hennar í grónu og eftirsóttu hverfi“. Borgarráð hafi þó á sama tíma lagt til að borgarsjóður eigi hana áfram til að úthluta síðar sem „bótalóð“ en auglýsi að öðrum kosti eftir tilboðum í hana.

Einbýlishúsin helsta einkenni byggðarinnar

Í minnisblaðinu er jafnframt fjallað um að í byggðakönnun frá árinu 2013, sem unnin var af Minjasafni Reykjavíkur, sé tilgreint að íbúðarhverfið við Laugarásveg hafi risið á árunum 1950 til 1970 og verið eitt fyrsta hverfið sem var skipulagt fyrir stór einbýlishús. Það sé eitt helsta einkenni byggðarinnar, þó megi finna sambýlishús inn á milli. Þá sé jafnframt í hverfinu að finna dæmi um þann arkitektúr sem hafi verið ríkjandi á þeim tíma sem hverfið byggðist upp. Í könnuninni er lagt til að vernda ætti hverfið með hverfisvernd og að taka ætti mið af gerð húsanna og byggingarstíl við uppbyggingu þess.

Lovísa Guðbrandsdóttir býr við Laugarásveg og er með útsýni yfir brekkuna í stofunni. Hún, ásamt fleiri íbúum í hverfinu, safnar nú undirskriftum gegn þessari uppbyggingu á svæðinu. Hún segist orðin þreytt, eins og íbúar víðar í borginni, á yfirgangi hjá ríkjandi meirihluta að þétta byggð.

„Það er eins og líf fólks og nærumhverfi skipti engu máli. Því er bara rústað eins og er verið að gera hérna núna. Brekkan heitir Gunnarsbrekka og það eitt og sér segir allt sem segja það. Þetta er svo mikil tenging við menningu þessa rithöfundar. Þetta hefur verið svona frá upphafi og er orðið rótgróið í umhverfið.“

Hún segir þetta ekki eingöngu skipta þau sem búa næst brekkunni máli heldur skipti þetta máli fyrir alla íbúa hverfisins, og þá sérstaklega börnin. Hún hafi heyrt frá fólki í bæði 104 og 105 að þau séu mótfallin þessari uppbyggingu.

„Það er stanslaus veisla hérna yfir veturinn. Það þarf ekki einu sinni snjó. Það er nóg að grasið sé frosið þá eru krakkarnir komnir með snjóþoturnar. Fólk lærir hérna á skíði. Á kvöldin eru svo unglingarnir hérna og jógahópar frá geðdeildinni á daginn. Svo koma hingað í sólinni hópar sem eru í líkamsrækt í World Class eða Hreyfingu. Þetta er rosalega mikið samkomu- og útivistarsvæði og hluti af daglegu lífi fólks.“

Laugarásvegurinn liggur beint við Laugardalinn og er því ekki langt fyrir börn eða annað fólk að fara til að njóta útivistar. Lovísa segir vandamálið við að vísa börnum þangað að þá þurfi þau að þvera stóra umferðargötu. Umferðin sé afar þung á Laugarásveginum og það geti verið hættulegt fyrir börn að fara yfir þar.

Lovísa segir íbúa stefna á að funda með Rithöfundasambandinu og þau stefni á að senda inn síma umsögn í Skipulagsgáttina. Þá sé unnið að því að koma upp undirskriftalista.

„Við erum mjög ósátt að það sé verið að taka allt þetta frá okkur í þessu nærumhverfi og ætlum að reyna að taka þetta alla leið. Maður þarf að fylgjast með til að vera öruggur og það er svo fúlt að geta ekki treyst þeim sem eru valdir til að gera vel og vanda til verksins. Það er ekki gert í þessum geira. Maður sér að það er slagur út um alla borg, í Vesturbænum, Grafarvogi og Breiðholti. Það segir svo mikið um aðferðarfræðina sem er verið að nota. “